Plants-GR - Unico Production

Tamarix (Μυρίκη, Μέρικος ή Μεριτζιά)

Φυτό που συμβολίζει την ομορφιά και τη νεότητα και γι’ αυτό ήταν ιερό φυτό της Αφροδίτης.
Ο Ησύχιος (6ος αι. μ.Χ.) διασώζει μια άλλη παράδοση, σύμφωνα με την οποία το δέντρο μυρίκη πήρε το όνομά του από τη θυγατέρα του βασιλιά της Κύπρου Κινύρα
και αδελφή του Άδωνη, που ≪εμύρετο≫, δηλαδή έχυνε δάκρυα, επειδή μεταμορφώθηκε στο ομώνυμο δέντρο.
Και οι δύο ερμηνείες σχετίζονται με την κομψότητα αυτού του θάμνου.

Punica granatum (Ροδιά)

Ο καρπός του δέντρου έπαιζε σπουδαίο ρόλο στη λατρεία της Ήρας, προστάτιδας του γάμου και του τοκετού, και ήταν ιερός τόσο για την Αθηνά όσο και την Αφροδίτη.

Από πολύ νωρίς, οι Έλληνες θεώρησαν τον καρπό της ροδιάς, με τους πολυάριθμους σαρκώδεις κόκκους του, σύμβολο γονιμότητας.

Η συσχέτιση του ροδιού με τη γονιμότητα ενισχύεται περισσότερο από τον μύθο της απαγωγής της Περσεφόνης – άλλωστε και ο ίδιος ο μύθος έχει σχέση με τη γονιμότητα. Η Περσεφόνη καταδικάστηκε να ζει κάτω από τη γη τους έξι μήνες του χρόνου, γιατί με το να φάει ένα ρόδι στον Κάτω Κόσμο είχε –χωρίς τη θέλησή της– παντρευτεί τον Άδη. Η ετήσια επιστροφή της στη γη συμβολίζει, βέβαια, τον ερχομό της άνοιξης και της γονιμότητας.

Και οι δύο αυτές απόψεις για το ρόδι πέρασαν στο χριστιανικό κόσμο και επιβίωσαν στη σύγχρονη εποχή. Οι σαρκώδεις κόκκοι είναι ένα από τα κύρια συστατικά των κολλύβων (παρασκεύασμα βασισμένο σε κόκκους σιταριού που προσφέρεται στο εκκλησίασμα σε μνημόσυνα), των οποίων η χρήση και πάλι συσχετίζει το φρούτο με τον Κάτω Κόσμο. Επίσης, στον παραδοσιακό γάμο, όταν οι νεόνυμφοι έφταναν στο σπίτι, η νύφη έπρεπε να σπάσει ένα ρόδι στο κατώφλι της εισόδου. Το σκόρπισμα των αμέτρητων μικρών κόκκων συμβόλιζε την ευγονία, δηλαδή την απόκτηση πολλών και καλών απογόνων. Για την Περσεφόνη, βλέπε, επίσης, Adonis annua.

Myrtus communis (Μυρτιά, Μερσινιά)

Ιερός θάμνος της Αφροδίτης. Όταν η θεά αναδύθηκε από τη θάλασσα της Πάφου, έκρυψε τη γύμνια της πίσω από μια μυρτιά. Βλέπε, επίσης, Adonis annua.

Η μυρτιά συμβολίζει την ομορφιά και τη νεότητα, εξαιτίας των αειθαλών φύλλων της, των ωραίων και κομψών λουλουδιών της και του ευχάριστου αρώματός της. Τα κλαδιά της χρησιμοποιούνταν ευρέως για τη διακόσμηση ναών και ιερών. Είναι, ίσως, εξαιτίας της ομορφιάς της και της συσχέτισής της με την Αφροδίτη που, σε παραδοσιακούς γάμους, η μυρτιά χρησιμοποιείται για την κατασκευή στεφάνων. Επίσης, η χρήση της σε ναούς επιβιώνει σήμερα στο έθιμο του στολισμού των εκκλησιών με κλαδιά μυρτιάς, όπως και στο έθιμο να στρώνεται το δάπεδο των εκκλησιών με κλαδιά μυρτιάς κατά τη διάρκεια ειδικών εορτασμών ή για καλωσόρισμα προσωπικοτήτων. Το φύλλο της μυρτιάς, όταν τοποθετηθεί απέναντι στο φως, φαίνεται διάτρητο από πολυάριθμες μικρές τρύπες (αδένες του αιθέριου ελαίου της μυρτιάς). Οι αρχαίοι πίστευαν ότι ήταν τρυπήματα από βελόνα που έγιναν, στην Τροιζήνα της Αττικής, από τη δυστυχισμένη Φαίδρα, τη σύζυγο του Θησέα, πριν απαγχονιστεί, αφού, σύμφωνα με τον Παυσανία, ο προγονός της, Ιππόλυτος, είχε απορρίψει τον έρωτά της.

Σύμφωνα με άλλη εκδοχή, η Φαίδρα έκανε τις μικρές τρύπες στο ιερό της Αφροδίτης στην Τροιζήνα, για να εκδικηθεί τη θεά που δεν τη βοήθησε να κερδίσει τον έρωτα του Ιππόλυτου.

Rosmarinus officinalis (Δεντρολίβανο)

Ένα δώρο της Αφροδίτης στην ανθρωπότητα. Ήταν ένα από τα βότανα που καίγονταν στο βωμό για να ευχαριστήσουν ή να κατευνάσουν τους θεούς, συχνά ως υποκατάστατο του πραγματικού λιβανιού που προερχόταν από την Αραβία. Ένα από τα φυτά, τα κλαδιά του οποίου χρησιμοποιούνταν σε γιρλάντες για να στολίσουν αγάλματα θεών.

Adonis annua (Άδωνης)

Πολλά φυτά έχουν σχέση με το όνομα Άδωνης, ελληνική και λατινική εκδοχή του σημιτικού ≪Adon≫ (Κύριος). Πιστεύεται πως η λατρεία του Άδωνη προέρχεται από την Εγγύς Ανατολή και πέρασε στην Ελλάδα, μέσω Κύπρου, τον 5ο αι. π.Χ. Ένας μύθος εξιστορεί ότι, μόλις γεννήθηκε ο Άδωνης, τον έκρυψαν σ’ ένα θάμνο υρτιάς και τον έστειλαν στην Περσεφόνη. Με διαταγή του Δία θα περνούσε τα δύο τρίτα του χρόνου στη γη με την Αφροδίτη και το υπόλοιπο ένα τρίτο στον Κάτω Κόσμο με την Περσεφόνη. Όταν σκοτώθηκε από έναν αγριόχοιρο, η Αφροδίτη έκλαιγε ασταμάτητα.

Σύμφωνα με το βουκολικό ποιητή Βίωνα (2ος αι. μ.Χ.), το αίμα του Άδωνη και τα δάκρυα της Αφροδίτης έγιναν άνθη που φύτρωσαν από το έδαφος. Άλλοι συγγραφείς είναι πιο συγκεκριμένοι: από κάθε σταγόνα αίματος του Άδωνη ξεφύτρωσε το ομώνυμο λουλούδι ή μια ανεμώνη, ενώ από κάθε δάκρυ της Αφροδίτης –τα δάκρυα ήταν τόσα πολλά όσα και οι σταγόνες του αίματος του Άδωνη– ξεφύτρωσε ένα λευκό

τριαντάφυλλο. Βλέπε, επίσης, Anemone.

Narcissus tazetta (Νάρκισσος, Ματσικόριδο)

Ο Νάρκισσος ήταν τόσο ωραίος, ώστε οι Νύμφες τον ερωτεύτηκαν, αλλά αυτός απέρριπτε τον έρωτά τους και λάτρευε μόνο τον εαυτό του. Γι’ αυτόν το λόγο τιμωρήθηκε από την Αφροδίτη, που τον έκανε να ερωτευτεί την αντανάκλασή του στα νερά μιας πηγής στον Ελικώνα.

Σύμφωνα με μια εκδοχή, ο Νάρκισσος γλίστρησε και πνίγηκε στα νερά της πηγής, ενώ, σύμφωνά με μια άλλη, μαράζωσε και ξεψύχησε. Στη θέση του φύτρωσε ένα ωραίο άνθος με χρυσή κορυφή, που και σήμερα ακόμη γέρνει, για να θαυμάσει το είδωλό του να καθρεφτίζεται στα νερά των ρυακιών.

Anemone coronaria (Ανεμώνη)

Όπως απέδειξαν, ανεξάρτητα, οι P. Lagarte (1878) και C.M. Toy (1899), το όνομα ≪Ανεμώνη≫, που προήλθε από το θρήνο για τον Na’man (≪αγαπημένο≫) –τίτλο του σημιτικού ≪Adon≫ (Κύριος)– είναι συνδεδεμένο με τη λατρεία του Άδωνη.

Η Anemone coronaria με το κόκκινο άνθος είναι πιο διαδεδομένη από το Adonis annua στην Ελλάδα, και έτσι αντιπροσωπεύει κι αυτή τις σταγόνες του αίματος του Άδωνη.

Η ανεμώνη μπορεί να είναι μπλε, ροζ ή και λευκή, και κάθε χρόνο αναγγέλλει την άνοιξη και συμβολίζει τον πρόωρο θάνατο του Άδωνη. H Anemone blanda είναι ένα άλλο ελληνικό είδος, συνήθως, με μπλε ή άσπρα λουλούδια.

Ο εσφαλμένος συσχετισμός του ονόματος ≪Ανεμώνη≫ με την ελληνική λέξη άνεμος έχει οδηγήσει στην αγγλική ονομασία ≪windflower≫. Βλέπε, επίσης, Adonis annua.

Asparagus acutifolius (Σπαράγγι)

Ιερό φυτό της Αφροδίτης με πολύ αιχμηρά φύλλα, τα οποία στην πραγματικότητα είναι τροποποιημένοι βλαστοί.

Rosa (Τριανταφυλλιά)

Για το λευκό τριαντάφυλλο που συσχετίζεται με το μύθο του Άδωνη, βλέπε Adonis annua. Τα τριαντάφυλλα αυτού του μύθου, όπως και των άλλων, πρέπει να είναι τα κοινά άγρια τριαντάφυλλα (Rosa canina), αφού το καλλιεργημένο τριαντάφυλλο στην Ελλάδα αναφέρεται για πρώτη φορά τον 5ο αι. π.Χ. Ο Ανακρέων (λυρικός ποιητής που γεννήθηκε γύρω στο 570 π.Χ.) εξύμνησε το τριαντάφυλλο ως ≪το άρωμα των θεών, τη χαρά των ανθρώπων… το αγαπημένο άνθος της Αφροδίτης≫ και λέει πως, όταν η Αφροδίτη αναδύθηκε από το λευκό αφρό της θάλασσας, ≪τότε βλάστησε από τη γη το ωραίο φυτό που την ντύνει με την άνθινη ποικιλία του≫, υποδεικνύοντας έτσι την ύπαρξη ποικίλων κηπευτικών τύπων. Ο Ανακρέων συσχετίζει το τριαντάφυλλο με την Αφροδίτη, όπως, επίσης, με τις Χάριτες, τις Μούσες, τις Νύμφες και το Διόνυσο, του οποίου τα γλέντια στόλιζε το συγκεκριμένο φυτό.

Κατά τον Οβίδιο (43 π.Χ.-18 μ.Χ.), η τριανταφυλλιά φύτρωσε από μια σταγόνα αίματος του Άδωνη. Κατ’ άλλους συγγραφείς, βλάστησε από μια σταγόνα αίματοςτης Αφροδίτης, ενώ σύμφωνα με άλλους το τριαντάφυλλο φύτρωσε στο σημείο όπου η Αφροδίτη είχε βρέξει τη γη με μια σταγόνα από νέκταρ.

Acer (Σφεντάμι)

Το ιερό δέντρο του Φόβου, ενός δαίμονα που εμπνέει φόβο, συντρόφου του συζύγου της Αφροδίτης, Άρη, του θεού του πολέμου. Λέγεται πως αυτός ο συσχετισμός μπορεί να οφείλεται στο φόβο που προκαλεί το συγκεκριμένο δέντρο στους ανθρώπους, κατά το φθινόπωρο, όταν τα φύλλα του αποκτούν κοκκινωπό χρώμα.

Origanum (Ρίγανη)

Ένα από τα πιο σημαντικά φαρμακευτικά φυτά της αρχαιότητας, οι ιδιότητες του οποίου είχαν εξυμνηθεί από 24 τουλάχιστον συγγραφείς ως τον 4ο αι. μ.Χ. Ονομάζεται επίσης ≪Αρτεμίδιον≫ από την Άρτεμη που, όταν το επιθυμούσε, θεράπευε τις πληγές που η ίδια είχε προκαλέσει με τα δηλητηριασμένα βέλη της.

Το φυτό εξαγόταν σε ευρεία κλίμακα από την Κρήτη. Ο Ιπποκράτης (5ος αι. π.Χ.) το χρησιμοποιούσε στην Κω για ενοχλήσεις στη χοληδόχο κύστη, για τη φυματίωση και ως κατάπλασμα σε πληγές. Ο Διοσκουρίδης (1ος αι. μ.Χ.) απέδιδε στο συγκεκριμένο φυτό πολλές και σημαντικές ιδιότητες. Η Αφροδίτη επέδειξε το ιδιαίτερο ενδιαφέρον της για τον Τρώα ήρωα Αινεία, χρησιμοποιώντας κρητικό δίκταμο, για να θεραπεύσει τις πληγές του (Βιργίλιος: Αινείας).

Cydonia oblonga, συνώνυμο του C. Vulgaris (Κυδωνιά)

Το κυδώνι ήταν αφιερωμένο στην Αφροδίτη και συμβόλιζε την αγάπη. Ο Αθηναίος νομοθέτης Σόλων (6ος αι. π.Χ.), στους νόμους του, εισήγαγε το κυδώνι στο τελετουργικό του γάμου.

Οι νεαροί νεόνυμφοι έπρεπε να φάνε λίγο κυδώνι πριν από τη νύχτα του γάμου τους. Πιθανώς η έμπνευση για αυτόν το νόμο να προήλθε από το έντονο άρωμα του συγκεκριμένου φρούτου.

Οικογένεια Astartidae (Ασταρτίδες ή Ασταρτίδες Αχιβάδες)

Astarte fusca (Poli 1795)

Το κλείθρο αυτού του μικρού δίθυρου κοχυλιού θυμίζει γυναικεία γεννητικά όργανα. Έτσι, αυτά τα κοχύλια συσχετίστηκαν με την Αστάρτη ή Αφροδίτη. Δύο είδη ζουν στα βαθιά θαλάσσια νερά γύρω από την Κύπρο:

Astarte fusca (Poli 1795), Astarte sulcata (Da Costa 1778).

Οικογένεια Carditidae (Καρδιίδες)

Venericardia antiquata

Αυτό το μικρό δίθυρο κοχύλι έχει σχήμα καρδιάς.
Έτσι πήρε η οικογένεια το όνομά της. Το κλείθρο
του θυμίζει γυναικεία γεννητικά όργανα και γι’ αυτό
ορισμένα είδη έχουν το πρόθεμα Veneri (από το
Venus).

Οικογένεια Cypraeidae (Κυπραιίδες)

Cyprae lurida (L. 1758)

Σύμφωνα με τον George Perry (Conhology, or the Natural History of Shells, Λονδίνο, 1811), το επιστημονικό όνομα των Κυπραιιδών προήλθε από το γεγονός ότι ένα κοχύλι αυτού του γένους είχε προσφερθεί στο ναό της Αφροδίτης στην Κύπρο, ως ανάθημα. ≪Πράγματι≫, προσθέτει ο ίδιος, ≪η ομορφιά και η μεγαλοπρέπεια αυτών των κοχυλιών τα κάνουν άξια, ώστε να έχουν προσφερθεί στο βωμό της Θεάς της Ομορφιάς (Κύπριδας ή Αφροδίτης)≫. Τα κοχύλια κυπραιίδες ήταν πάντα περιζήτητα από τους συλλέκτες κοχυλιών. Σύμφωνα με ορισμένους ψυχολόγους, αυτή η έλξη έχει βαθιές σεξουαλικές ρίζες. Όντως, το όλο σχήμα και ειδικά το στόμα (άνοιγμα) αυτού του γαστερόποδου θυμίζει γυναικεία γεννητικά όργανα.

Κοχύλια αυτής της οικογένειας, τοπικά ή εισαγόμενα, χρησιμοποιήθηκαν συχνά ως κτερίσματα σε αρχαίους κυπριακούς τάφους. Υπάρχουν περίπου διακόσια είδη, από τα οποία δύο ζουν στα κυπριακά θαλάσσια νερά:

Cyprae lurida (L. 1758), Cypraea spurca (L. 1758)

Οικογένεια Cypraeidae (Κυπραιίδες)

Cypraea spurca (L. 1758)

Σύμφωνα με τον George Perry (Conhology, or the Natural History of Shells, Λονδίνο, 1811), το επιστημονικό όνομα των Κυπραιιδών προήλθε από το γεγονός ότι ένα κοχύλι αυτού του γένους είχε προσφερθεί στο ναό της Αφροδίτης στην Κύπρο, ως ανάθημα. ≪Πράγματι≫, προσθέτει ο ίδιος, ≪η ομορφιά και η μεγαλοπρέπεια αυτών των κοχυλιών τα κάνουν άξια, ώστε να έχουν προσφερθεί στο βωμό της Θεάς της Ομορφιάς (Κύπριδας ή Αφροδίτης)≫. Τα κοχύλια κυπραιίδες ήταν πάντα περιζήτητα από τους συλλέκτες κοχυλιών. Σύμφωνα με ορισμένους ψυχολόγους, αυτή η έλξη έχει βαθιές σεξουαλικές ρίζες. Όντως, το όλο σχήμα και ειδικά το στόμα (άνοιγμα) αυτού του γαστερόποδου θυμίζει γυναικεία γεννητικά όργανα.

Κοχύλια αυτής της οικογένειας, τοπικά ή εισαγόμενα, χρησιμοποιήθηκαν συχνά ως κτερίσματα σε αρχαίους κυπριακούς τάφους. Υπάρχουν περίπου διακόσια είδη, από τα οποία δύο ζουν στα κυπριακά θαλάσσια νερά:

Cyprae lurida (L. 1758), Cypraea spurca (L. 1758)